Gỗ từng trả tiền mua ô tô và không có lợi nhuận lớn: Câu chuyện đau lòng đằng sau việc xuất khẩu ô tô sang Nga và Trung Á

Năm 2023, ô tô Trung Quốc xuất khẩu 4,91 triệu xe, lần đầu tiên trở thành nước xuất khẩu lớn nhất thế giới. Trong số đó, xe năng lượng mới được xuất khẩu 1,203 triệu chiếc. Kỷ nguyên hàng hải vĩ đại đã bắt đầu, ẩn chứa những câu chuyện đấu tranh kỳ lạ và gian khổ. Loạt bài viết này chủ yếu ghi lại cách các công ty ô tô Trung Quốc ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội mới trong mô hình mới của ngành công nghiệp ô tô điện và thông minh toàn cầu.

Năm 2023, cảng Khorgos chưa bao giờ sôi động đến thế. Thị trấn biên giới nhỏ gần Kazakhstan và Kyrgyzstan này hàng ngày tập hợp những chiếc ô tô mới từ khắp nơi trên đất nước để chờ qua kiểm tra hải quan. Để đạt được mục tiêu này, Hải quan Khorgos phải thực hiện thông quan hàng hóa 24 giờ và mở kênh xanh cho xuất khẩu ô tô nội địa.

Các lô xe sẽ đi sâu vào trung tâm châu Á thông qua tàu hỏa Trung Quốc-châu Âu và các tuyến đường xuyên biên giới, cuối cùng sẽ đến các nước Trung Á và Nga. Đặc biệt, kể từ năm 2022, Nga và Trung Á đã trở thành điểm nóng về xuất khẩu ô tô.

Theo thống kê của Ủy ban Thống kê Quốc gia Kyrgyzstan, nước này nhập khẩu 79.000 ô tô từ Trung Quốc vào năm 2023, tăng gần 45 lần so với cùng kỳ năm ngoái; Số liệu của Cục Thống kê Quốc gia Kazakhstan cho thấy năm ngoái có 61.400 xe được nhập khẩu từ Trung Quốc và lượng nhập khẩu tăng gấp 3 lần.

Ngày càng có nhiều ô tô chảy sang Nga. Theo Hiệp hội Ô tô Trung Quốc, Nga đã nhập khẩu 841.000 ô tô từ Trung Quốc trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2023, tăng gần bảy lần so với cùng kỳ năm ngoái. "BYD đã kiếm được rất nhiều tiền ở Trung Á vào năm ngoái!" một người nước ngoài BYD nói với 36Kr, không giấu được sự phấn khích trong giọng điệu.

Ví dụ, ở Trung Quốc, giá của U8 là 1,098 triệu nhân dân tệ, giá phiên bản cao nhất của BYD Song L là 249.800 nhân dân tệ, nhưng giá của cả hai ở Uzbekistan đều tăng gấp đôi, khoảng 2 triệu nhân dân tệ, 500.000 nhân dân tệ. Một đại lý BYD địa phương đã bán được gần 10.000 chiếc ô tô trong 3 quý năm ngoái và mỗi chiếc xe bán ra có thể được hưởng lãi 8%, ít nhất là 2.000 USD.

Giống như việc phát hiện ra mỏ vàng, không chỉ các OEM Trung Quốc tràn vào Trung Á, Nga mà nhiều hãng xuất khẩu ô tô cũng tham gia hành trình khai thác vàng theo hình thức “xuất khẩu song song”. Thậm chí còn có quảng cáo về “khóa đào tạo xuất khẩu ô tô” trên nền tảng xã hội. Có vẻ như chỉ cần trả vài nghìn nhân dân tệ là mọi người đều có thể tham gia lễ hội xuất khẩu ô tô.

Không giống như những gì họ mong đợi sẽ kiếm được nhiều tiền, hầu như tất cả các nhà xuất khẩu ô tô đã nói chuyện với 36Kr đều chưa bao giờ nghe nói về câu chuyện làm giàu trong ngành.

“Có thể bạn có thể kiếm được nhiều tiền trong thời gian ngắn, nhưng nếu bạn kéo dài chu kỳ, dưới ảnh hưởng của những biến động lớn về tỷ giá và giá cả, bạn không thể tránh khỏi việc bị nén lợi nhuận. Trừ khi bạn kiếm được nhiều tiền và sau đó dừng lại đi, nhưng những người như vậy cũng hiếm lắm", một doanh nghiệp xuất khẩu ô tô nói.

Điều này không ngăn được các OEM và nhà xuất khẩu đổ xô đến Trung Á và Nga. Theo đưa tin của CCTV, năm 2023, các cảng Tân Cương đã xuất khẩu 568.000 xe thương mại, tăng 407,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhưng việc đưa ra một nghị định ở Nga trong năm nay đã làm tan vỡ ước mơ của nhiều nhà xuất khẩu song song.

Giờ đây khi nói đến xuất khẩu ô tô sang Nga và Trung Á, “thận trọng” là từ khóa được họ nhiều lần nhấn mạnh. Trong tương lai, hai khu vực thị trường lớn này sẽ là nơi cạnh tranh của các tập đoàn lớn.

Từ sự bùng nổ thị trường bất ngờ đến sự trở lại hợp lý, hai thị trường ô tô lớn ở Nga và Trung Á đã thay đổi chỉ sau hai năm, đây cũng có thể là dấu hiệu báo trước cho việc các hãng ô tô Trung Quốc sẽ vươn ra toàn cầu.

1

Sử dụng gỗ để trả tiền mua ô tô và xuất khẩu từng chiếc

Vào tháng 2 năm nay, một quảng cáo khổng lồ cho M5 đã xuất hiện trên màn hình lớn của sân bay Moscow, thông báo về việc Celus, một trong những nhà sản xuất ô tô nổi tiếng nhất của Trung Quốc vào năm 2023, vào thị trường Nga.

Quảng cáo được thực hiện bởi MB RUSJSC, nhà phân phối độc quyền của Cyrus tại Nga, công ty đã công bố hợp tác vào tháng 1 để bán các mẫu M5, M7 và M9 tại Nga. Trước đó, đại lý này là đại lý Mercedes-Benz tại Nga.

Cyrus chỉ là một trong những hãng xe Trung Quốc gia nhập thị trường Nga. Theo cơ quan phân tích Auto stat của Nga, vào năm 2023, với 19 thương hiệu ô tô bao gồm BAIC, Haima và Hongqi vào thị trường Nga, cộng với các mẫu xe hiện có và nhập khẩu khác, tổng số thương hiệu ô tô Trung Quốc bán tại Nga sẽ vào khoảng 60.

Khi đi trên đường phố ở Nga và Uzbekistan, bạn có thể nhìn thấy hầu hết các mẫu xe Chery, Geely, Haval ở khắp mọi nơi trên đường, và một số trong số đó được sử dụng cho taxi với màu sơn vàng sáng đồng nhất. Nhưng khi mở taxi Yandex GO, bạn sẽ thấy rằng nếu đi taxi, bạn sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho các mẫu xe thương hiệu Trung Quốc - chúng không thuộc hạng kinh tế.

Nhưng đây không phải là những mẫu xe cao cấp nhất của Chery, giá xuất khẩu Star Era ES ở nước ngoài khoảng 700.000 nhân dân tệ, Bí thư Đảng ủy Chery Automobile Co., Ltd., Chủ tịch Yin EXEED cho biết, giá xuất khẩu của Star Era ES sẽ vượt quá 1 triệu nhân dân tệ.

"Hầu hết tất cả các mẫu xe xuất khẩu sang Nga và Trung Á đều có thể có giá gấp đôi so với Trung Quốc. Ý tưởng là phương tiện sử dụng năng lượng mới trong nước được ưa chuộng nhất ở Nga và Trung Á. Với mỗi chiếc Li Auto bán ra, nhà xuất khẩu có thể nhận được ít nhất 30.000 nhân dân tệ." có lợi nhuận”, một số nhà xuất khẩu cho biết.

Các quan chức của Li Auto cho biết họ sẽ không thâm nhập thị trường nước ngoài cho đến năm 2025, nhưng họ đã thành lập một bộ phận đặc biệt để xuất khẩu ô tô bởi những nhân viên đặc biệt. Sau khi ô tô được bán cho các nhà xuất khẩu, các nhà xuất khẩu sẽ mở rộng ra thị trường nước ngoài. Phương thức mua ô tô qua nhiều kênh khác nhau và xuất khẩu dưới dạng ô tô đã qua sử dụng được gọi là "xuất khẩu song song".

Vì mặc định không có dịch vụ hậu mãi cho xuất khẩu song song ô tô nên cũng có các bộ phận ô tô được bán cùng nhau, sẽ được vận chuyển đến khách hàng cùng với xe.

Để đáp ứng nhu cầu của các nhà xuất khẩu, một số công ty ô tô như JK cũng có thể cung cấp dịch vụ sửa đổi ngôn ngữ của máy ô tô khi sản phẩm được bán cho các đại lý. Li Auto có quyền người dùng tương đối cao hơn và người dùng có thể tự sửa đổi ngôn ngữ của máy ô tô.

Hầu như tất cả các mẫu mã đang giảm giá mà bạn có thể nghĩ đến đều có thể được bán ra nước ngoài thông qua xuất khẩu song song. Giám đốc điều hành Li Auto Li Xiang từng cho biết, lượng xuất khẩu cao nhất trong một tháng năm nay đạt 3.000 xe; Neta Auto đã xuất khẩu hơn 20.000 xe ra nước ngoài vào năm 2023, tăng 567% so với cùng kỳ năm ngoái.

Li Hongtao, giám đốc điều hành của công ty xuất khẩu ô tô World Star Alliance, nói với 36Kr rằng trong năm qua, công ty đã xuất khẩu hơn 4.000 ô tô với 30 người và doanh thu đạt 150 triệu đô la Mỹ. Trong 5 tháng đầu năm nay, kim ngạch đạt gần 20 triệu USD.

Các nhà xuất khẩu ô tô lấy nguồn hàng từ các hãng ô tô hoặc đại lý trên toàn quốc, còn các nhà xuất khẩu liên tục so sánh để tìm nguồn giá thấp nhất để tái xuất. Điều này có nghĩa là việc xuất khẩu các mẫu xe tương tự rẻ hơn sang Nga sẽ làm gián đoạn thị trường ô tô trong nước.

Một số công ty ô tô, chẳng hạn như Chery, đã ra lệnh cho các đại lý trên cả nước nghiêm cấm các đại lý tham gia xuất khẩu ô tô và phát hiện mỗi lần họ phạt các cửa hàng hàng chục nghìn nhân dân tệ. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản doanh số bán các thương hiệu khác nhau của Chery xuất hiện ở nhiều nhóm xuất khẩu ô tô khác nhau. Tên WeChat của họ thường mang tên Chery, iCar, EXEED và các nhãn hiệu khác.

“Các đại lý không kiếm tiền bằng cách bán xe mà kiếm tiền bằng bảo hiểm và dịch vụ sau bán hàng. Hiện nay các hãng ô tô đang đưa rất nhiều xe vào đại lý nhưng các đại lý khó tiêu hóa trong thời gian ngắn và chỉ có thể xuất khẩu”. họ", một nhà xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng nói với 36Kr. Ông cho biết GAC cũng đã liên hệ với ông để xuất khẩu các mẫu xe của mình ra nước ngoài.

Các hãng xe không có tiếng vang lớn ở thị trường nội địa cũng hy vọng tăng doanh số bán hàng thông qua xuất khẩu.

Một doanh nghiệp xuất khẩu ô tô cho biết đã được Huanghai Automobile chính thức ủy quyền hoàn tất chứng nhận nhập khẩu ô tô tại Nga. Sau khi chứng nhận mẫu xe được thông qua, họ có thể triệu tập một số lượng lớn các nhà xuất khẩu ô tô nhỏ đến mua hoặc tìm các đại lý địa phương của Nga để hợp tác.

Môi trường quốc tế phức tạp khiến việc thu và thanh toán xuất khẩu ô tô trở nên khó khăn. Các khoản thanh toán lớn thường không được chuyển trực tiếp từ Nga sang Trung Quốc mà trước tiên được chuyển đến chi nhánh Trung Á của nhà xuất khẩu và sau đó đến nước này.

Nguồn tin của Chery nói với 36Kr rằng khoảng 70% doanh số bán hàng ở nước ngoài của Chery là do thị trường Nga đóng góp, nhưng do các lệnh trừng phạt kinh tế, các đại lý Nga không có đủ tiền thanh toán trong tay và chỉ có thể thanh toán bằng lượng gỗ tương đương. Do cước phí vận chuyển cao, Chery sẽ sản xuất một số gỗ tại địa phương để làm đồ nội thất và bán, số gỗ còn lại sẽ được vận chuyển trở lại Trung Quốc.

Năm 2023 có ý nghĩa gì đối với các nhà xuất khẩu ô tô? Câu trả lời cho hầu hết mọi nhà xuất khẩu là đỉnh điểm xuất khẩu. Ví dụ phổ biến mà họ trích dẫn là sau khi chương trình thí điểm xuất khẩu ô tô cũ quốc gia được mở vào năm 2023, một số lượng lớn ô tô đã được chuyển đến Kashgar và Khorgos, sau đó trung chuyển đến Moscow qua Bishkek, thủ đô của Kyrgyzstan. Do khối lượng xuất khẩu tăng nhanh nên thậm chí còn xảy ra tình trạng ùn tắc.

“Các lồng bị kẹt ở cảng, ô tô mới liên tục cập bến nhưng khả năng chuyên chở của cảng có hạn. Khi đó, các bãi đỗ xe ở Kashgar và Bishkek đầy ắp ô tô. Những chiếc ô tô mà công ty vận chuyển về Bishkek vào tháng 10 vừa qua không phải tất cả đều được chuyển đến Moscow cho đến trước Lễ hội mùa xuân năm nay", Gao Lei, người đứng đầu bộ phận phát triển thị trường nước ngoài tại WPU, nói với 36Kr.

Tất cả các nhà xuất khẩu ô tô đều mong muốn thể hiện năng lực của mình vào năm 2024, nhưng những thay đổi sẽ sớm diễn ra.

2

Lỗ hổng miễn thuế đã bịt lại, cơn sốt vàng nguội lạnh

So với năm 2023, các bãi đỗ xe ở biên giới Tân Cương không còn sôi động như xưa.

Một nhà cung cấp dịch vụ hậu cần nói với 36Kr rằng năm ngoái, trung bình mỗi tháng có ít nhất 800 xe được vận chuyển đến Trung Á và Nga, nhưng hiện tại, chỉ được vận chuyển tối đa 200 xe mỗi tháng.

Sự thay đổi diễn ra vào ngày 1/4 năm nay, khi Nghị định số 152 của Chính phủ Nga có hiệu lực. Nghị định yêu cầu ô tô nhập khẩu từ các nước thuộc Liên minh Kinh tế Á-Âu (Nga, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Armenia hoặc Belarus) với mức thuế thấp phải được thanh toán tại Nga.

Bộ Công Thương Nga lý giải, việc mua ô tô nhập khẩu từ các nước thuộc Liên minh Kinh tế Á-Âu có lợi thế không đáng có so với việc mua và nộp thuế tại địa phương ở Nga.

Nói cách khác, lỗ hổng thuế quan thấp đã được Nga đóng lại, chi phí tái xuất ô tô từ Trung Á sang Nga sẽ tăng khoảng 1/3.

Trước đó, các doanh nghiệp xuất khẩu ô tô đã biết ngưỡng xuất khẩu sắp được nâng lên. Ngày 1/10 năm ngoái, Nga đã cấm nhập khẩu song song hơn chục thương hiệu ô tô Trung Quốc đang hoạt động tại Nga.

Tuy nhiên, do tình trạng ùn tắc ô tô trước đó ở Bishkek, nhà cung cấp dịch vụ hậu cần nói trên ước tính vẫn còn khoảng 30.000 ô tô mắc kẹt ở Bishkek, quá muộn để chuyển sang Nga trước khi tăng thuế.

Nghị định mới đã chặn đường cho các nhà xuất khẩu xuất khẩu sang Nga với mức thuế thấp. Để đảm bảo vẫn có lợi nhuận, nhà xuất khẩu chỉ có thể tiếp tục tìm kiếm nguồn hàng giá rẻ để moi thêm lợi nhuận. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cho biết, năm 2022, lợi nhuận xe đạp xuất khẩu bằng ô tô ít nhất là 20.000 nhân dân tệ, năm nay lợi nhuận thậm chí có thể bị nén xuống khoảng 2.000 nhân dân tệ, "chỉ để kiếm phí dịch vụ".

Ngoài ra, ngày càng nhiều nhà xuất khẩu ô tô xây dựng nhà kho ở Nga vừa có thể đỗ ô tô, vừa làm phòng trưng bày. Khách hàng đặt hàng sau khi đến xem hàng và nhận hàng sau vài ngày. Đối với các nhà xuất khẩu không có kho hàng ở nước ngoài, thường mất khoảng ba tuần để vận chuyển ô tô đến Nga.

Luật mới không chỉ làm tăng chi phí xuất khẩu cho các nhà xuất khẩu mà còn ảnh hưởng gián tiếp đến một số nhà sản xuất ô tô ở một mức độ nhất định.

Mặc dù lý tưởng nhưng Neta và các OEM khác vẫn chưa đặt kênh bán hàng ở Nga, nhưng một số doanh số bán hàng ở nước ngoài của họ đến từ Nga. Sau khi nghị định có hiệu lực, mức thuế toàn diện sẽ lên tới 40% và giá của một chiếc L9 lý tưởng có giá 650.000 nhân dân tệ ở Nga sẽ tăng vọt lên khoảng 900.000 nhân dân tệ.

Một nhà cung cấp dịch vụ hậu cần cho biết: “Trước đây, trung bình 400 xe Li Auto được vận chuyển đến Moscow mỗi tháng, nhưng không có phương tiện sử dụng năng lượng mới nào được vận chuyển trong tháng trước”.

3

Trên Con đường Tơ lụa, vẫn còn hy vọng cho Auto bot

Trong mọi trường hợp, Nga và Trung Á vẫn là những thị trường được quan tâm nhất đối với xuất khẩu ô tô của Trung Quốc.

Theo dữ liệu từ cơ quan phân tích thị trường ô tô Nga Auto stat, vào tháng 11 năm 2022, chỉ có 1.000 đại lý ô tô thương hiệu Trung Quốc tại Nga, nhưng đến tháng 10 năm 2023, con số đó đã lên tới 3.550.

Nhiều thương hiệu xe hơi Trung Quốc cũng bắt đầu thâm nhập vào các quốc gia Trung Á nhỏ hơn. Năm 2023, BYD công bố kế hoạch xây dựng nhà máy ở Uzbekistan và sẽ bắt đầu sản xuất vào năm 2024. Extreme Krypton đã vào Kazakhstan và Uzbekistan. Li Auto đã thông báo rằng họ sẽ mở rộng sang thị trường Trung Á vào năm 2025.

Chery Automobile, thâm nhập thị trường Nga hơn mười năm trước, chia Trung Á và Nga thành các khu vực khác nhau, đồng thời nhóm tương ứng sẽ theo dõi các hoạt động bán hàng và lọc dầu tại địa phương.

Năm ngoái, Chery Automobile đã cơ cấu lại cơ cấu tổ chức và thành lập bộ phận kinh doanh quốc tế để lãnh đạo việc phát triển và quản lý các sản phẩm Tiggo 7 trở xuống và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Một nhà thiết kế của Chery nói với 36Kr rằng chiến lược của Chery đối với các mẫu xe ở nước ngoài trước đây là điều chỉnh một chút những mẫu xe không bán chạy trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Nhưng năm nay, nhóm bộ phận quốc tế của Chery bắt đầu phát triển các mẫu xe cho thị trường nước ngoài. Họ đã thiết kế các kế hoạch mô hình khác nhau thông qua khảo sát thị trường, chọn ít nhất ba kế hoạch để tổ chức đánh giá mô hình và kết xuất, đồng thời khởi xướng các cơ quan bên ngoài tiến hành nghiên cứu người dùng để xác định kế hoạch nào sẽ sử dụng cho sản xuất hàng loạt.

Nga cũng đã đón nhận các thương hiệu xe hơi Trung Quốc. Boris Titov, Chủ tịch Ủy ban Hữu nghị, Hòa bình và Phát triển Trung-Nga, cho biết Chính phủ Nga đã đưa ra đề xuất chuyển nguồn cung cấp xe nguyên chiếc từ Trung Quốc sang Nga sản xuất và sẽ thảo luận vấn đề này với ô tô Trung Quốc. công ty vào tháng 6 năm nay. Dự kiến ​​đại diện của hơn 40 công ty sẽ tham dự cuộc họp.

Các nhà xuất khẩu ô tô nắm bắt thị trường nhờ lợi thế về vốn và kênh. Sau khi Liên đoàn Polaris Thế giới đạt được giấy phép xuất khẩu thí điểm ô tô đã qua sử dụng vào năm ngoái, tổ chức này đã xây dựng một trung tâm triển lãm và bán hàng, một nhà kho phụ tùng và một trung tâm bảo trì ở Moscow. Riêng trung tâm triển lãm và bán hàng đã lên tới 5.200 mét vuông, giá thuê hàng năm là hàng triệu nhân dân tệ.

Chu kỳ dài, đầu tư cao sẽ là màu cơ bản của thương mại ô tô xuyên biên giới. Ngành xuất khẩu ô tô đã bắt đầu tồn tại những kênh, vốn, kênh phù hợp nhất và một kênh sẽ bị thị trường đào thải.

Tuy nhiên, các OEM và nhà xuất khẩu được 36Kr liên hệ không có kế hoạch rút lui và các khóa đào tạo xuất khẩu ô tô được tổ chức ngoại tuyến trên toàn quốc vẫn đang diễn ra sôi nổi. Hầu hết những người tham gia là nhân viên ngoại thương, người buôn bán ô tô cũ và người buôn bán ô tô.

Cơ hội không đến với tất cả mọi người một cách bình đẳng, nhưng đối với những người Trung Quốc đến Nga và Trung Á để tìm kiếm vàng, Con đường tơ lụa cổ xưa có thể đã ẩn giấu niềm hy vọng về sự giàu có mà họ hằng tìm kiếm.

-------------------------------------------------- -------------------------------------------------- -------------------------------------------------- -------------------------------------------------- ----------------------------------------